Struikelsteen eert burgemeester die door Duitse bezetter vermoord werd: "Hij was mijn grootoom, we deelden een bed"
Zaterdag werd in de Tielt-Wingse deelgemeente Meensel-Kiezegem een eerste zogenaamde Struikelsteen gelegd, dat is een kassei van 10 op 10 cm ter nagedachtenis van slachtoffers van het naziregime die geplaatst wordt in het voetpad voor de vroegere woon- of verblijfplaats van mensen die onder het regime geleden hebben. In Meensel-Kiezegem werd de steen gelegd voor de vroegere woning van toenmalig burgemeester Remigius Morren die door de Duitsers tijdens de wereldoorlog gedeporteerd werd naar het concentratiekamp in Neuengamme om, net als velen, nooit nog terug te keren. Marcel Steenwegen (86) was familie van de burgemeester en woonde in zijn huis toen hij werd opgepakt: “Hij was mijn grootoom en we sliepen destijds in één bed.”
Meensel-Kiezegem bleef tijdens de Tweede Wereldoorlog lang gespaard van het geweld maar toen Gaston Merckx, verre familie van en bekend als Duitsgezinde, in 1944 vermoord werd op zijn weg naar de kermis, wilde zijn moeder een wraakactie. Er volgden twee razzia’s in de gemeente. Een eerste op 1 augustus, waarbij stationschef Oscar Beddegenoots, Petrus Vandermeeren en August Craeninckx ter plaatste werden doodgeschoten en vier vrouwen, tien mannen, een meisje en een jongetje werden opgepakt. Een tweede grootschalige razzia volgde op 11 augustus. Deze keer waren ook leden van de Wehrmacht en de SS aanwezig en zo’n 400 mannen gingen rond 4 uur ’s ochtends alle huizen af. Om en bij de 80 mensen werden opgepakt en boer Jules Schotsmans werd vermoord. De bezetter stak zijn boerderij in brand omdat de Duitsers ervan uitgingen dat hij een Canadese piloot verborgen hield, de boer kwam om in de vlammen. Uiteindelijk zouden er amper acht van de 71 gedeporteerden na de oorlog terugkeren naar het dorp.
“In eerste instantie dachten de Duitsers aan een reeks terechtstellingen van gevangenen in het concentratiekamp van Breendonk maar onder impuls van oorlogsburgemeester Broos en verrader Flor Tielemans kwamen er twee razzia’s in Meensel-Kiezegem. Morren kwam in het vizier in een dossier aangelegd tegen veldwachter Daniel De Brier. De twee waren een schakel van vervalste aangiften en gemanipuleerde controles ten voordele van de boeren in de regio. Beiden werden opgepakt tijdens de razzia op 11 augustus”, vertelt Jo Peeters die in Tielt-Winge het Museum van de Weerstand uitbouwde.
Lees verder onder de foto
“Zijn overlijdensbericht was eerste nieuws dat we kregen nadat hij opgepakt werd”
Ook Marcel herinnert zich de gebeurtenissen van toen nog levendig. “Dat mijn grootoom burgemeester werd, was eerder toeval. Ze vroegen hem om op de lijst te staan maar hij stond helemaal onderaan. Omdat alle anderen voor hem, na de verkiezingen, niet werden goedgekeurd als kandidaat burgemeester werd hij uiteindelijk de nieuwe burgervader. Tijdens de eerste razzia op 1 augustus kwam toen nog schepen Broos bij ons aankloppen, hij was een zwarte, en vertelde aan mijn grootoom dat het er hard aan toe ging in de gemeente. Toen ze samen het huis wilden verlaten om poolshoogte te gaan nemen, passeerde er net een patrouille en de deur schuurde wat zodat die lawaai maakte. Wat volgde was een kogelregen, achteraf zagen we dat de kogels ergens hoger in de gevel waren beland, hadden ze lager geschoten waren er toen wellicht al slachtoffers gevallen. Uiteindelijk klopten de nazi’s bij de tweede razzia aan de deur, ik was nog een kind en lag toen nog te slapen. Ze namen mijn grootoom mee en een uitleg kregen we niet. We hoorden van hem niets meer tot we zijn overlijdensbericht in de bus kregen. Toen hij werd meegenomen heeft iedereen hard geweend, ik vermoed ik ook maar dat kan ik mij niet herinneren. In september hebben we dan een kerkdienst voor hem georganiseerd, wekelijks waren er toen wel diensten voor overledenen, weliswaar telkens zonder een lijk.”
Lees verder onder de foto.
99-jarige Margriet ziet dat het goed is
Marcel woonde, samen met zijn moeder, in bij de burgemeester. Zijn mama was de nicht van Margriet Nijs die vandaag 99 is en gehuwd was met de inmiddels overleden koster Alfons Stas maar kranig aanwezig is op de plechtigheid, samen met haar kinderen. Voor haar woning, de vrouw woont er nog altijd, werd nu een eerste Struikelsteen in de gemeente aangelegd. De kunstenaar, met name de Duitse Gunter Demnig, kwam persoonlijk naar de gemeente om de steen te plaatsen, iets wat hij altijd doet bij een eerste steenlegging in een gemeente of stad.
De dochter van Margriet bedankte de initiatiefnemers en had ook nog een geschenkje voor het Museum44 in de gemeente. “Op zolder vonden we nog dit toestel. We moesten het eerst proper maken vooraleer we begrepen dat het om een oud blusapparaat ging. We schenken dit met veel plezier aan het museum.”
Niets geleerd
Marcel kijkt toe en denkt even terug aan zijn grootoom. “Hij was een zeer braaf en stil mijnheerke. Ik zeg dat zo omdat hij zeer proper was op zichzelf en vrij klein was. De voorbije dagen sliep ik niet zo goed. Vorige nacht werd ik twee keer wakker. Intussen denk ik er meestal minder aan maar nu toch weer meer. Er was Napoleon, Hitler, Stalin en zoveel anderen en nu is er weer Poetin en Israël en de Gazastrook. We geraken duidelijk niet geleerd en dat is heel jammer”, besluit Marcel en laat dat misschien een levensles zijn voor ons allemaal.
Inwoners van Tielt-Winge kunnen een aanvraag indienen voor de plaatsing van een struikelsteen of -drempel op het openbaar domein. Dat kan door Freddy Duerinckx een mail te sturen via info@meensel-kiezegem44.be
Meer over het drama in Meensel-Kiezegem lees je hier en hier
